Houten speeldozen zijn niet alleen indrukwekkende kunstwerken, maar ook getuigen van een rijke historische en technische evolutie die ons vandaag nog steeds fascineert.
De speeldoos, ooit een symbool van innovatie, is het resultaat van eeuwenlange ontwikkeling op het gebied van precisiemechanica en akoestiek. De speeldoos werd oorspronkelijk geïntroduceerd in de 18e eeuw als een cilindrische speeldoos en vertegenwoordigt een tijdperk waarin vakmanschap en technologie op een unieke manier samensmolten. Antoine Favre wordt genoemd als de uitvinder van de eerste speeldoos, die fascineerde met zijn fijn afgestelde mechanisme van rietkam en spaakwiel.
Het middelpunt van een speeldoos is de toonkam - een reeks fijn afgestemde metalen tongen die precies op verschillende lengtes zijn afgesneden om verschillende tonen te produceren. Deze tongen reageren op de oneffenheden van een draaiende cilinder of gestempelde schijf en creëren zo de karakteristieke melodie van een speeldoos. Elke beweging, elke noot is het resultaat van een harmonieuze interactie tussen cilinder en kam, waardoor een melodie tot leven komt.
De ontwikkeling van de disc speeldoos aan het eind van de 19e eeuw, een innovatie van Paul Lohmann uit Leipzig, betekende een keerpunt in de geschiedenis van deze instrumenten. De introductie van verwisselbare, geperforeerde metalen schijven maakte de speeldoos veelzijdiger en toegankelijker. Deze technologie maakte een breder scala aan melodieën mogelijk en maakte van de speeldoos een populair entertainmentmedium.